Konsekwencje niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

W przypadku wystąpienia stanu niewypłacalności dany podmiot ma obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. W przypadku osób prawnych albo innych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, obowiązek, złożenia stosownego wniosku spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami, w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółek akcyjnych zatem – na członkach zarządu.
Jaka odpowiedzialność ciąży na członkach zarządu w przypadku niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie, wyjaśnia r.pr. Izabela Janiszewska, Senior Associate JP Weber. 

Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie, przy czym domniemywa się, że szkoda obejmuje wartość nieuregulowanej należności wobec wierzyciela. Członkowie zarządu mogą uwolnić się od odpowiedzialności, jeśli dowiodą, że nie ponoszą winy za jego niezłożenie w terminie bądź, że w terminie przewidzianym do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu. 

Na mocy art. 299 KSH, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Warunkiem wszczęcia przez wierzyciela egzekucji z majątku członka zarządu, jest niemożność zaspokojenia się wierzyciela z majątku spółki. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. 

Również Ordynacja Podatkowa przewiduje solidarną odpowiedzialność członków zarządu całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna w całości lub w części. Dany członek zarządu odpowiada jedynie za te zobowiązania podatkowe, których termin płatności upłynął w okresie, gdy ten pełnił funkcję członka zarządu tejże spółki. Ordynacja Podatkowa przewiduje katalog okoliczności uprawniających członków zarządu do uwolnienia się od tego rodzaju odpowiedzialności. 

Zgodnie z art. 586 KSH, kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Odpowiedzialności tej obok członków zarządu spółek kapitałowych podlegają również likwidatorzy spółek handlowych. 

W dalszej kolejności wobec członków zarządu, którzy ze swojej winy nie złożyli w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, Sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia. Reperkusja związaną z ww. zakazem jest obligatoryjny wpis do Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, prowadzonego w ramach Krajowego Rejestru Sądowego. 

Ostatnią z omawianych konsekwencji niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie przez członka zarządu może okazać się oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej danego członka zarządu. Sąd bowiem, na mocy art. 491 zn. 4 ust. 2 PrUpad, oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku (…) dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości (…) – chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. 
Mając na uwadze opisane wyżej konsekwencji, w obecnej sytuacji niezwykle istotne jest, aby członkowie zarządu na bieżąco monitorowali sytuację finansową zarządzanych przez siebie spółek pod kątem stanu niewypłacalności. W przypadku wystąpienia stanu niewypłacalności, to na członkach zarządu spoczywa odpowiedzialność za złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w terminie.