Chińska Rada Promocji Handlu Zagranicznego, w celu ochrony interesów przedsiębiorców, rozpoczęła wydawanie specjalnych świadectw siły wyższej. Świadectwo, w swoim założeniu, ma stanowić podstawę prawną do uwolnienia się od odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania z powodu zaistnienia siły wyższej i uniknięcie płacenia ogromnych kar umownych. Chińska Rada Promocji Handlu Zagranicznego twierdzi, że świadectwa są uznawane przez około 200 państw i organizacji międzynarodowych na całym świecie. Jednak czy będzie one skuteczne również w Polsce?
Na wstępie, należy wyjaśnić istotę siły wyższej w polskim systemie prawnym. Siła wyższa nie ma swojej legalnej definicji w polskim ustawodawstwie. Jednakże, w doktrynie prawa, jak i orzecznictwie wskazuje się, że siła wyższa stanowi zdarzenie:
o charakterze zewnętrznym - zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, cecha zewnętrzności zdarzenia oznacza, że przyczyna naruszenia zobowiązania ma swoje źródło poza sferą działalności osoby odpowiedzialnej za szkodę.
niemożliwe (lub prawie niemożliwe) do przewidzenia - nieprzewidywalność zdarzenia polega na szczególnym charakterze zdarzenia wywołującego szkodę. Przewidzenie takiego zdarzenie nie jest absolutnie niemożliwe, jednak jest na tyle zaskakujące, że nie można go było przewidzieć w danej sytuacji.
o nieuchronnych skutkach - czyli takich, których w żaden sposób nie da się ich uniknąć.
Zgodnie z polskim kodeksem cywilnym, niewykonanie zobowiązania przez jedną ze stron z powodu siły wyższej prowadzi do braku odpowiedzialności za powstałe z tego wyniku szkody. Wyłączenie odpowiedzialności nie oznacza jednak, że umowa zostaje rozwiązana. W przypadku siły wyższej, przepisy nie mówią o wygaśnięciu zobowiązania czy prawie do wypowiedzenia umowy. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, prawo wymusza na stronach dokończenie swoich zobowiązań, po ustaniu siły wyższej.
Wydaję się, że wybuch koronawirusa może zostać zakwalifikowany jako siła wyższa. Epidemie są naczelnym przykładem siły wyższej w polskiej doktrynie i orzecznictwie.
Nie ma danych ani oficjalnych informacji potwierdzających, że Polska uznaje skuteczność świadectw siły wyższej wydanych przez Chińską Radę Promocji i Handlu Zagranicznego. Jednak z racji że siła wyższa jest uregulowana w polskim systemie prawnym, chińskie firmy, broniąc swoich interesów, nie muszą powoływać się na posiadane świadectwa. W przypadku niewywiązania się z zobowiązania na skutek siły wyższej, ważnym jest też dokładne zbadanie zawartej umowy, w której dodaje się zwykle klauzulę siły wyższej. Pozwoli to na uwolnienie się od odpowiedzialności i uniknięcie płacenia kar umownych.
